Reklam ve Reklam Ajanslarının Evrimi
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de reklamcılık günün koşulları ve teknolojik gelişmelere paralel olarak değişim dönüşümler yaşamıştır. Türkiye’de ilk reklam İstanbul’da yapılmıştır. Matbaanın bulunması ile dergi ve gazeteler önemli reklam araçları haline gelmiş, yüksek tirajlı gazeteler cümle başına ücretlendirme ile reklam ücreti almaya başlamışlardır.
Türkiye’de ilk reklam ajansı 1944 yılında kurulan Faal Reklam ajansıdır. Daha sonraları Yeni Ajans, İstanbul Reklam Ajansı gibi başka ajanslar da kurulmaya başlar.
1950’li yıllarda radyonun popülerlik kazanması ile birlikte radyo reklamcılığı ön plana çıkmıştır. Firmalar tarafından reklamının yapılması için radyo kiralama gündeme gelmiştir.
Daha sonra televizyon kullanımının yaygınlaşması ile televizyon reklamcılığı popülerlik kazanmıştır. 1970’li yıllardan sonra ise televizyon reklamcılığı ivme kazanır. Bu dönemde ilk siyasi reklamlar yapılmıştır ve partilerin seçim kampanyaları ekranda görülmeye başlamıştır.
1980’li yıllar Türkiye ekonomisinde değişim dönüşümün yaşandığı, liberal ekonomi anlayışının Türkiye tarafından da benimsendiği, yabancı yatırımcıların Türk pazarının farkına vardığı ve Türkiye’ye yatırım yapmaya başladığı yıllardır. Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye gelişi ile reklam ajansları da yeni bir döneme girmiş ve çalışma şekilleri değişmiştir.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye geliş amaçları, işgücünün ve doğal kaynakların fazla olduğu ülkemizde marka yatırımı yapmak olmuştur. Türkiye’ye yeni gelen firmalar, ilk olarak yerli reklam ajansları ile çalışmaya başlamış fakat zaman geçtikçe yabancı ajansları da yurda çekmiştir. Öyle ki ilk başlarda iki ajans arasında partnerlik olarak başlayan ilişki daha sonra yabancı ajansın yerli ajansta pay sahibi olması ve hatta satın alması ile devam etmiştir. Türkiye’de kendi şubesini açan ilk reklam ajansı “Paris Tanıtım Ajansı” olmuş ve ileriki yıllarda diğer ajanslarla devam etmiştir.
Türkiye’deki ajanslar, yabancı ortak ve firmaların iştiraki ile yeni bir döneme girmiş, bir nevi Batılılaşma yaşamışlardır. Uluslararası tanıtım teknikleri ve stratejileri öğrenilmiş, bu teknik ve stratejileri kampanyalarında kullanmaya başlamışlardır. Tam hizmet tanıtım ajansları da bu dönemde kurulmaya başlamış; halka ilişkiler, planlama, görsel medya, tasarım birimleri ajans bünyesinde birimlere ayrılarak kendi alanlarında uzmanlaşmaya başlamışlardır. Bu dönemde reklam ajanslarının kurumsal bir kimlik kazanmaya başladığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Kurumsallaşma yolunda atılan önemli adımlardan birisi de 1984 yılında “Reklamcılar Derneğidir”. Yine bu dönemde uluslararası tanıtım stratejilerini öğrenen ve kurumsallaşan tanıtım ajansları ülke dışında da kampanyalar düzenleyerek yurt dışına da açılmıştır.
2008 yılı itibariyle, Türkiye'de yabancı ortaklık kuran veya kurmayan en önemli tam hizmet tanıtım kuruluşları şunlardı; Saatchi&Saatchi, medina Turgul, Y&R Reklamevi, Pars Mc/Cann-Erickson, Alâmetifarika, Euro RSC İstanbul, Grey İstanbul, Oilvy&Mather, Alice&BBDO Istanbul, TBWA İstanbul olmaktadır. Daha sonraki yıllarda, örneğin, 2009 yılında Türkiye'de, tam hizmet tanıtım kuruluşları 100'e ulaşmış, bünyelerinde çalışanların sayısı da yaklaşık 3000 civarına yükselmiştir.
Görüldüğü üzere, dünya piyasalarında olan evrim ve teknolojide yaşanan gelişmeler ile reklam sektörünü de doğrudan etkilemiştir. 21. yüzyılda reklam ajansları artık kozmopolit bir hal almış, yurt içinde yapılan reklam kampanyaları kadar yurt dışında yapılan tanıtımlar da ivme kazanmıştır. Öyle ki yurt dışında yaptıkları kampanyalar ile başarıya ulaşmış birçok reklam ajansı vardır.
